Pu-ku'lar (Bugu/Bugut)
Töles listesinde gösterilip 603 yılı dolaylarında Tola Irmağı civarında görülen Bugu'lar [450],
To-lan-ke'ların doğusunda yaşıyorlardı.
Tongra'larla aynı yerde barınıyorlar, ve on bin asker çıkarıyorlardı.
Toprakları en kuzeyde olanlar bunlardı. İl Kagan'a bağlı iken Doğu Gök-Türk Devletinin
626 yılından sonra zayıflaması üzerine hakimiyeti ele geçiren Sir Tarduşlara tabi oldular.
Yaklaşık yirmi yıl onlara bağlı kalan Pu-ku'lar 647'den sonra
bağımsızlıklarını çok kısa bir süre için elde ettilerse de,
hemen arkasından Çin'e itaat ettiler.
Çinliler kendilerine tabiyetlerini bildiren Suo-fu İlteber Ko-lan-pa-yen'e
Chin-wei eyaletinin askeri valiliğinin başına da bu şahıs getirilmişti.
713 yılında P'u-ku boyunun halkı bağlı oldukları reisi öldürüp
Shuo-fang şehrine ulayarak Çin'e teslim oldu.
Çinliler reislerini öldürenleri cezalandırdıkları gibi ölen reisin oğlunu Shuo-fang'da
Chie-tu'luk görevine getirildi.
756 yılına kadar bu görevini başarıyla sürdürdü [451].
P'u-ku adının ilk defa M.S. 300'de Chin Shu'da görüldüğü ifade edilmiştir [452].
Otuz bin çadır ahaliden oluşan Pu-ku'ların asker sayısının
on bin civarında bulunduğu bildirilmişti.
Diğer taraftan P'u-ku insanların çok zor itaat altına alındığı ifade edildiği gibi
başlıca hayat tarzlarının at yetiştiriciliği olduğu vurgulanmıştır [453].
Kaynakça
450. PS (Pei Shih) 99, aynı yer; SS (Suei Shu) 84, s. 1880.
451. HTS (Hsin T'ang shu) 217B, s. 6140; WHTK (Wen-hsien T'ung-k'ao) 2698c;
TT (T'ung Tien) 1080c; TPHYC (T'ai-p'ing Huan-yü-chi) 198, s. 734; ayrıca J.Hamilton,
aynı eser, s.27,54 n. 19,n20; E.Pulleyblank, Some Remarks on the Toquzoghuz Problem,
s. 39 vd; Liu, II, s. 592.
452. W.Eberhard, Birkaç Eski Türk Unvanı Hakkında, s. 337; Donuk, s. 10.
453. HTS (Hsin T'ang shu) 217B, s. 6140; WHTK (Wen-hsien T'ung-k'ao) 2725c.
Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, 2. Baskı (tıpkıbasım), sf: 96-97,
Türk Tarih Kurumu Yayınları-2013, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl