Sabarlar

Sabarlar

Sabarlar hakkında kaynaklarda oldukça az bilgi vardır. Bizans kaynaklarında Sabar, Sabeir, Saber, Ermeni, Süryani ve İslam kaynaklarında Sabir,
Sebir gibi isimlerle anılmıştır [46].
Sabarların tarih sahnesine çıktıkları ilk tarih bilinmemekle beraber onlara ait ilk haber 461-465 yılları hadiseleri dolayısıyla bildirilmiştir [47].
İli Irmağı ile Tanrı Dağları arasında yaşayan [48] Sabarlar, Juan-juan'ların baskısı sonucu kuzey batı Kazakistan'a gelerek Tobol ve İşim ırmakları dolaylarında yerleştiler ve burada yaşayan Ogurları batıya ittiler.

Aynı Sabarlar, Avarların baskısı yüzünden M.S. 506 yılını takiben Avrupa'ya doğru hareketlendiler. Nihayetinde 558 tarihine kadar Kafkasya çevresini ele geçirdiler [49]. Sasani ve Bizans ile ilişkiler kuran Sabarların özellikle Kuban Irmağı civarında yoğunlaşttıkları anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan Sasani'lerle iş birliği yaparak Ermeniyye bölgesine ilerledikleri,
hatta, Anadolu'ya girip Kayseri, Ankara ve Konya dolaylarına kadar akınlar yaptılar. Balak (Belek) adlı hükümdara sahip olan Sabarlar, onun ölümünden sonra (520) eşi Boarık tarafından zayıflatılan Sabarlar,
557'de Avarlardan ağır bir darbe yedikten sonra Kafkasya'nın kuzeyine ulaşan
Gök-Türk Devletine bağlanmışlardır. Ancak, Sabarların adına VII.
Yüzyılın ortalarına kadar rastlanmaktadır.
Bu sırada büyük bir devlet olarak ortaya çıkan Hazarların temelini meydana getirdiler (Belencer ve Semender kabileleri) [50].

Tarihi Kaynaklarda varlıklarını kısa ve az bir şekilde gösteren Sabarların,
kültürel alanda önemli etkiler olmuştur. Özellikle IXX.
Yüz yıl sonlarındaBatı Sibirya'daki Vogul, Ostiyak ve İrtiş Tatarları üzerinde yapılan incelemelerde Sabarların yerli halkı kalıcı bir şekilde etkiledikleri ortaya çıkmıştır. Tobolsk dolaylarında, Ob, Tura ve İrtiş boylarında çok sayıda Sabar, Saber (Tapar), Soper, Savri, Sabrei, Sıbır (Sıvır) gibi yer ve kale adları bulunmaktadır.
Ayrıca Ay Sabar,
Gün Sabar gibi kullanılan şahıs isimlerinde Sabar adı yaşamaktadır.
Diğer taraftan Tobolsk halkı o bölgenin eski halkını Sybyr, Syvyr diye anmaktadır.
Ayrıca mitolojilerinde de Sabarlar geniş yer tutmaktadır. XVI.
Asırda kurulan Sibir (İsker) şehrini alarak bölgeye verdikleri ad
gittikçe daha geniş alanlara verilmiş, nihayet günümüze gelmiştir [51].

Kaynakça

46. Gy. Moravsik, Byzantino-Turcica, II, s. 223 vd. ; Kafesoğlu, s. 148; L. Rasonyi, Tarihte Türklük, s. 63, 75.
47. Moravscik, I, s. 39 vd; II, s. 223 vd ; A. Ahmetbeyoğlu, Grek Seyyahı Priskos'a Göre (V.asır) Hunlar, İstanbul 1995, s. 55-56.
48. Czegledy, s. 21
49. Czegledy, aynı eser.
50. Moravscik., I, s. 173; II, s. 103; Baştav, s. 60, 64, 67, 69; L. Rasonyi, s. 63; Kafesoğlu, s. 149, 150.
51. S. Patkanoff, Über das volk der Sabiren, s. 258-277'den naklen Kafesoğlu, s. 149; Sabarlar hakkında daha fazla
      bilgi için bkz. Ş. Baştav, s. 59 vd. ; L. Rasony, aynı eser, 77.

Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, 2. Baskı (tıpkıbasım), sf: 15-16,
Türk Tarih Kurumu Yayınları-2013, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl